Trauma responses uitleg: fight, flight, freeze & fawn
Wanneer er een stressor of stimulus is, schieten we vaak in een adaptieve respons. Ons zenuwstelsel bepaalt door eerdere ervaringen hoe we precies reageren. Hierbij komen de 'trauma responses' om de hoek kijken. Trauma responses zijn beschermingsmechanismen van jouw zenuwstelsel om je te beschermen voor pijn door afleiding te zoeken van je emoties, de confrontatie uit de weg te gaan of juist op te zoeken, heel erg te gaan 'people pleasen' of misschien voel je je wel verlamd door de stress.
Trauma responses vinden vaak hun oorsprong vaak in de kinderjaren, maar alle impactvolle gebeurtenissen laten een 'imprint' achter op jouw zenuwstelsel. Een imprint wat 'normaal' is of hoe liefde en communicatie eruit hoort te zien.
Misschien ben jij opgegroeid met ouders die veel ruzie maakten, je zenuwstelsel kan dit registeren als 'wanneer je verliefd bent, maak je veel ruzie'. En waarom kan dit nou later voor problemen zorgen? We herhalen deze patronen in ons volwassen leven vaak, waardoor we onbewust zelf partners kunnen aantrekken met wie we ontzettend veel ruzie maken. Wanneer je deze eerdere ervaring in je jeugd niet had gehad, dan zou je makkelijker inzien dat het misschien geen gezonde relatie is en deze beëindigen. Dit is slechts een kort voorbeeld om te schetsen hoeveel invloed jouw zenuwstelsel op jouw dagelijks leven, keuzes én gezondheid heeft.
Hier een korte opsomming van de trauma responses/overlevingsstrategieën & waar je ze aan kunt herkennen:
- FIGHT: confrontatie opzoeken, sarcasme, kort lontje, oordelen
- FLIGHT: confrontatie uit de weg gaan, perfectionisme, over-analyseren, piekeren
- SHUTDOWN: dissociatie, afzonderen, niks voelen, enorme vermoeidheid, apathie
- FAWN: pleasen, afhankelijk opstellen, niet begrepen voelen, geen grenzen
Extra uitleg:
Daarbij is het goed om te benoemen dat de FAWN response eigenlijk een combinatie is van de FLIGHT & FREEZE. Deze respons is daarom ook pas later in de Polyvagaal theorie opgenomen. De FAWN respons is het beste te omschrijven als volgt: in tijden van stress/confrontatie, onderdruk je een bepaald deel van je identiteit uit angst. Dit kan zich uiten in je onderdanig opstellen en je eigen grenzen en behoeften aan de kant zetten of zelfs compleet negeren. Je zet alles op alles om de confrontatie op te lossen door te bemiddelen en de andere tevreden stellen om verdere explosies te voorkomen. De vluchtreactie is daarnaast bepaald door angst. Angst voor afwijzing, angst verdere explosie, angst voor verlating.
SHUTDOWN is daarnaast ook nog net anders dan 'FREEZE' stand. De Freeze stand gebruik ik vaak voor het gemak wel als hetzelfde (om extra verwarring te voorkomen), maar er zit nog een klein verschil in.
- Shutdown = 0 energie meer, je treedt echt buiten je lichaam (dissociatie) omdat het te onveilig is om te voelen
- Freeze = er is wel energie, maar je kan het niet kwijt, het lukt je niet, je krijgt het niet uit je handen. Dit is dus een combinatie van het sympatische zenuwstelsel (energie van de fight / flight) én de shutdown.
Dan hebben we nog een laatste 'combinatie overlevingsstand', namelijk de FUNCTIONAL FREEZE. Hierbij zit er wel weer energie in je lijf, maar die energie kan je alleen inzetten om alle activiteiten te doen die je moet doen om te overleven. Zodra je thuis komt stort je compleet in en verlaat alle energie je lichaam. Koken, boodschappen doen, schoonmaken, gezellige gesprekken houden? Het lukt je niet meer.
Wil je holistisch & lichaamsgericht aan de slag met deze trauma responses? Dan heb ik iets super tofs voor je!
👇🏻👇🏻
Ik heb al mijn beste tips, tricks en somatische oefeningen voor je gebundeld in mijn Best Seller Dé Zenuwstelsel Regulatie Gids 🧠💆🏼♀️. Expertise vanuit de Polyvagaal theorie, Somatische Heling en Orthomoleculaire therapie met 3+ jaar praktijkervaring 🌱. Echt Het Héle Plaatje dus 🫶🏻
Bestel 'm hier en met de code 'blog' krijg je 10% korting ;)